Seksualiteit en relaties

Korte inleiding

Seks en kanker

Problemen met seks komen regelmatig voor bij zaadbalkankerpatiënten. Deze kun je gerust bespreken met je arts.

Weet hoe het zit

Zorg dat je arts je goed informeert over de invloed die de ziekte heeft op je lichaam en dus ook op je seksleven. Chemotherapie, bestraling en hormoontherapie kunnen effect hebben op je seksueel functioneren. Als je weet dat je door de behandeling minder zin in seks hebt of geen erectie kunt krijgen, is dat niet leuk, maar wel beter te begrijpen en te accepteren. Meestal gaan de problemen vanzelf over.

Gevoel man-zijn

Als je behandeld bent voor zaadbalkanker mis je een of beide zaadballen. Dit kan – maar hoeft zeker niet –impact hebben op je man-zijn. Zelfs als er een prothese is terugplaatst kan het afbreuk doen aan je gevoel van mannelijkheid. Zichtbare, maar ook onzichtbare veranderingen van het lichaam, kunnen invloed hebben op de beleving van je eigen lichaam.

Blijf praten

Misschien heb je het niet meteen met je vriend of vriendin over wat kanker betekent voor jullie seksleven. Veel mensen vinden het een lastig onderwerp. Het kan zijn dat je de neiging hebt elkaar te beschermen en zaken voor elkaar in te vullen. Misschien durf jij of je partner geen initiatief voor seks te nemen, omdat je bang bent dat het niet lukt. Dit soort situaties komt veel voor en kan veel verdriet en boosheid veroorzaken. Probeer daarom open en eerlijk tegen elkaar te zijn, ook over je eigen onzekerheid en zoek zo nodig hulp.

Sommige mannen zijn bang dat zaadbalkanker het einde van hun seksleven betekent. Dit is vrijwel nooit het geval. Er kan een vermindering zijn van het seksueel functioneren tijdens en kort na de behandeling: mannen hebben vaak minder zin in seks, hun orgasme is minder intens of zij hebben moeite met klaarkomen. In de meeste gevallen gaan de klachten binnen een half jaar over. De klachten hebben zelden een fysieke oorzaak, maar mannen met kanker hebben gewoon iets anders aan hun hoofd dan seks.

Dr. Luca Incrocci, radiotherapeut-oncoloog en seksuoloog

Vader worden

De verwijdering van een zaadbal betekent meestal geen blijvende invloed op de vruchtbaarheid. Mannen bij wie twee ballen zijn verwijderd, zijn wel onvruchtbaar. Voor de zekerheid laten veel mannen sperma invriezen voor de operatie. Helaas denken niet alle artsen daaraan. Breng het daarom zelf ter sprake. Het liefst voor je operatie.

Invriezen van zaad

Het is verstandig om serieus na te denken over het invriezen van je zaad (cryopreservatie). De vruchtbaarheid bij mannen met zaadbalkanker is lager dan bij andere mannen. Het is het beste om zaad in te vriezen voordat de behandeling voor zaadbalkanker begint. Dan is de kans het grootst dat zaadcellen van goede kwaliteit zijn.
Misschien heb je nog nooit nagedacht over een mogelijke kinderwens. Natuurlijk hoef je daarover nu ook geen beslissing te nemen. Bij twijfel, en zelfs als je nu ‘zeker weet’ nooit kinderen te willen hebben, is het toch verstandig je zaad te laten invriezen. Je kunt dan altijd nog op je besluit terugkomen.

Hoe werkt het?

Om voldoende goede zaadcellen te krijgen, zijn er waarschijnlijk meerdere zaadlozingen nodig. Het zaad vang je op in een speciaal potje. Dit moet binnen een half uur gebeuren, vandaar dat het produceren en opvangen van zaad altijd in het ziekenhuis of de fertiliteitskliniek moet gebeuren. Bij hoge uitzondering wordt toegestaan dat je je sperma thuis produceert, mits het sperma binnen een half uur in het laboratorium kan worden afgegeven. De analist beoordeelt meteen of het van voldoende kwaliteit is om in te vriezen.

Zaad bewaren

Het zaad wordt op heel lage temperaturen bewaard. De maximale totale duur voor het bewaren van zaad is vijf jaar. Er wordt aangenomen dat de kwaliteit van het zaad na vijf jaar onvoldoende is geworden. Elke twee jaar moet je aangeven dat je je zaad nog wil bewaren. In het algemeen komt iedere man/jongen in aanmerking voor het invriezen van zaad. Als zaad wordt ingevroren vanwege zaadbalkanker, zijn daar meestal geen kosten aan verbonden. Informeer bij jouw ziektekostenverzekeraar hoe het in jouw geval zit.

Professionele hulp

Wanneer je merkt dat je problemen met seks niet vanzelf overgaan, kun je contact opnemen met een seksuoloog. Op de website van de  Nederlandse Wetenschappelijke Vereniging voor Seksuologie vind je een geregistreerde seksuoloog bij jou in de buurt. Kijk op: https://www.nvvs.info/clienten/zoek-een-seksuoloog.

Nooit gedacht dat mijn vriendin en ik nog eens terecht zouden komen bij een seksuoloog. In het begin was het raar om over seks te praten met een vreemde. Het wende snel. Ik ben blij dat we de schroom hebben overwonnen, want hebben elkaar ook op seksueel gebied weer gevonden.

Ivan (26)